Renovatie Woonboerderijen Naardermeer

Wat aanvankelijk een ramp voor ons cultuurhistorisch erfgoed leek, ontvouwde zich als een buitenkans voor de mannen van Van Miltenburg. “Hier kun je als vakman pas echt je hart ophalen,” stelt projectleider Edwin Bakker. “Ambachtelijke uitdagingen als deze kom je nog maar zelden tegen.” Nog een paar maanden en de meer dan 400 jaar oude boerderij Meerlust is volledig in zijn oude glorie hersteld.

In juli 2017 sloeg tijdens een hevige onweersstorm de bliksem in bij het Naardermeer. Met geweld, want als gevolg van de inslag werden twee eeuwenoude hoeves die niet eens direct aan elkaar grenzen, nagenoeg geheel door brand verwoest. Natuurmonumenten koos na aanbesteding voor Van Miltenburg Bouw & Onderhoud om de boerderijen weer op te bouwen. Onder meer op basis van prijs en plan van aanpak. Ook eerdere restauratieprojecten van Van Miltenburg speelden ongetwijfeld een overtuigende rol. De restauratie van Rijksmonument Villa Eikenhoven in Driebergen Rijsenburg bijvoorbeeld. De grootschalige verbouwing van een monumentaal 17^e eeuws grachtenpand in Amsterdam. Maar vooral de goede samenwerking bij een eerder project, Boezemkade 1 in Naarden, deed Natuurmonumenten opnieuw bij Van Miltenburg uitkomen.

Bijzonder stukje historie

In 2021 bouwde Van Miltenburg reeds de eerste hoeve, Naardermeer 17, opnieuw op. Momenteel wordt de Rijksmonumentale woonboerderij Naardermeer 13-15 aangepakt: Meerlust, gebouwd kort na 1619 en daarmee een van de oudste boerderijen in ’t Gooi. De hoeve is cultuurhistorisch waardevol als representatief en herkenbaar voorbeeld van een voorname pachtboerderij uit de 17^e eeuw, toen dit deel van het Naardermeer werd drooggelegd om waardevolle landbouwgrond te winnen. Een kostbaar stuk erfgoed dus dat Natuurmonumenten samen met Van Miltenburg zo getrouw mogelijk reconstrueert. Een prachtige opgave, vindt Edwin Bakker. “Een project als dit stelt je steeds opnieuw voor verrassingen. Constructies zijn anders dan je verwacht, de tand des tijds doet maten afwijken. We overleggen dus veel, maar altijd praktisch, kort en krachtig. Wat ons betreft mag Natuurmonumenten gerust nog meer opdrachten bij ons neerleggen. Temeer omdat onze jongens hier echt kunnen laten zien wat ze in huis hebben.”

Hergebruik materialen

Ook bij de tweede boerderij, Meerlust, luidde de opdracht om de hoeve op een duurzame manier, met zoveel mogelijk hergebruik van het oorspronkelijke materiaal terug te bouwen. Edwin: “Ondank de felle brand bleef gelukkig nog veel metselwerk behouden. Pakweg 80% van de gevels stond nog overeind. De rest hebben we opnieuw opgemetseld. Daarvoor is een groot deel van de oude gevelstenen afgebikt en schoongemaakt. Daarnaast zijn nagenoeg identieke stenen van een ander werk gebruikt. Het meeste hout van de kapconstructie was verkoold en onbruikbaar en dus hebben we die helemaal opnieuw opgebouwd met eigen hout uit de bossen van Natuurmonumenten. Ter plekke, in het werk, gebruikmakend van ouderwetse houten doken en andere traditionele verbindingen. Alles wat onze timmerlieden ooit op school hebben geleerd, kunnen ze hier in de praktijk toepassen!”

Duurzaamheid als uitgangspunt

Duurzaamheid is een belangrijk uitgangspunt bij dit project. Tijdens de bouw wordt uitsluitend elektrisch materieel ingezet. Zelfs de kraan is elektrisch. “De woonboerderij wordt niet aangesloten op gas, maar krijgt een elektrische ketel en een Warmte Terug Win Installatie,” besluit Edwin. “En uiteraard hebben we het dak en alle gevels zodanig geïsoleerd dat de woning ruimschoots voldoet aan de gestelde Rc-waarden uit het Bouwbesluit.

Een dezer dagen gaat de rietdekker aan de slag. Met riet uit het Naardermeer zelf, voor een minimale CO₂ footprint. Ook in die zin blijft het historische karakter van hoeve Meerlust behouden. Maar wel voorzien van een modern bliksembeveiligingssysteem.